Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją przypada 23 lutego. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, depresja jest czwartą najpoważniejszą chorobą na świecie. Nazywana jest chorobą duszy i ciała. Celem obchodów Dnia Walki z Depresją jest upowszechnienie wiedzy na temat tej choroby oraz innych zaburzeń z nią związanych, a także o konieczności jej diagnozowania i podejmowania odpowiedniego leczenia.

Niepokojącym zjawiskiem jest zwiększenie w ostatnich latach zachorowalności na depresję u dzieci i młodzieży. Aż 20% osiemnastolatków doświadczyło przynajmniej jednego epizodu depresyjnego! Mimo alarmowania o tym fakcie, wciąż bardzo często depresja u nastolatków rozwija się niezauważona przez dorosłych.

Okres dojrzewania wiąże się z wieloma trudnymi zadaniami rozwojowymi stawianymi przed nastolatkiem. Do tych zadań należy między innymi stopniowe zdobywanie samodzielności, separacja od rodziny oraz określenie własnej tożsamości. Zmiany hormonalne, presja ze strony grupy rówieśniczej, stres szkolny i inne czynniki sprawiają, że w okresie dorastania częstotliwość występowania zaburzeń depresyjnych znacznie wzrasta i osiąga poziom porównywalny z zachorowalnością wśród osób dorosłych.

 

Objawy depresji młodzieńczej:

  •  obniżenie nastroju, zmienność nastroju, drażliwość,

  •  podwyższony poziom lęku, szczególnie lęku przed przyszłością,

  • zaburzenia w sferze poznawczej – trudności w uczeniu się, w koncentracji uwagi, niepowodzenia szkolne – często to one są pierwszymi symptomami depresji młodzieńczej,

  • poczucie małej wartości, przekonanie o nieskuteczności własnych działań,

  • uczucie nudny i niemożność znalezienia przyjemności (anhedonia),

  • zaburzenia aktywności – w depresji młodzieńczej zmniejszenie aktywności często maskowane jest dysforią i zaburzeniami zachowania,

  • zaburzenia rytmu okołodobowego – trudności we wstawaniu i późne zasypianie, lepsze funkcjonowanie w godzinach wieczornych, wzmożona senność w ciągu dnia,

  • zaniedbania w zakresie wyglądu zewnętrznego i higieny osobistej,

  • myśli, tendencje i próby samobójcze,

  • dolegliwości somatyczne – dotyczą poczucia choroby somatycznej i nadmiernej koncentracji na funkcjonowaniu ciała, występują częściej u dziewcząt niż u chłopców.

 

Zaburzenia zachowania są najbardziej rzucającymi się w oczy objawami depresji młodzieńczej. Są one największym wyzwaniem dla rodziców i nauczycieli. Mogą obejmować zachowania związane z niepodejmowaniem oczekiwanych czynności, takich jak chodzenie do szkoły czy wypełnianie obowiązków domowych i społecznych, a także zachowania związane z przekraczaniem norm i zasad społecznych. Do takich zachowań należą eksperymentowanie ze środkami psychoaktywnymi czy chaotyczna i często przypadkowa aktywność seksualna. Nastolatkowie cierpiący na depresję znają normy społeczne, jednak nie znajdują podstaw do ich przestrzegania, a wewnętrzny dyskomfort i brak nadziei na samorealizację w przyszłości ułatwiają podejmowanie zachowań ryzykownych.

Okres dojrzewania to czas zwiększonej koncentracji na wyglądzie, ciele. Wielu nastolatków uważa się za nieatrakcyjnych, niedopasowanych do kulturowo przyjętych standardów, promowanych przez świat mody czy gwiazdy filmowe. Szczególnie dziewczęta wrażliwe są na te procesy, mają trudności z pogodzeniem naturalnego dla procesu dojrzewania przyrostu tkanki tłuszczowej z dążeniem do utrzymania szczupłej sylwetki. Zaburzenia odżywiania (takie jak anoreksja i bulimia) często towarzyszą depresji w populacji nastoletnich dziewcząt.

Rodzicu, jeśli u swojego NASTOLETNIEGO DZIECKA zauważysz:

  • zwiększoną drażliwość, częste wybuchy złości,

  • wycofanie z kontaktów społecznych,

  • nadmierną wrażliwość na odrzucenie ze strony rówieśników,

  • utratę zainteresowania czynnościami, które wcześniej sprawiały mu przyjemność,

  • utratę apetytu lub przeciwnie – bardzo nasilony apetyt,

  • wyraźny spadek lub przyrost masy ciała,

  • wypowiedzi na temat bezsensu życia, śmierci, braku nadziei i braku planów na przyszłość,

  • problemy ze snem – skargi na brak snu lub nadmierną senność,

  • trudności w realizacji obowiązków szkolnych,

porozmawiaj o swoich spostrzeżeniach ze swoim dzieckiem i skonsultuj się z lekarzem lub psychologiem.

 

Objawy mogące mieć związek z depresją:

Dzieci w wieku przedszkolnym

Dzieci w wieku szkolnym

  • Drażliwość

  • Apatia

  • Zahamowanie w czasie zabawy

  • Unikanie kontaktów z rodziną, rówieśnikami

  • Podniecenie ruchowe, trudności w usiedzeniu bez ruchu

  • Widoczne przejawy niepokoju, lęku, napięcia

  • Napady płaczu, krzyku

  • Zaburzenia łaknienia

  • Zanieczyszczanie się kałem, mimowolne moczenie

  • Bóle brzucha, bóle głowy

  • Drażliwość

  • Niepewność

  • Poczucie braku bezpieczeństwa

  • Poczucie bezradności

  • Zahamowanie w zabawie

  • Unikanie kontaktów interpersonalnych

  • Trudności w uczeniu się, częstsze spóźnienia, wycofanie z aktywnego udziału w lekcjach, częste nieprzygotowanie do lekcji, utrata zainteresowania lekcjami

  • Moczenie nocne

  • Lęki nocne

  • Napady płaczu, krzyku, nagłe wybuchy złości

  • Bóle brzucha, bóle głowy

 

Rodzicu, jeśli u swojego DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM lub WCZESNOSZKOLNYM zauważysz:

  • zwiększoną drażliwość, częste wybuchy złości,

  • apatię,

  • utratę zainteresowania czynnościami, które wcześniej sprawiały mu przyjemność,

  • utratę apetytu,

  • częste skargi na bóle brzucha, głowy,

  • niechęć do kontaktów z rówieśnikami,

  • trudne zachowania (wybuchy złości, nieposłuszeństwo) mające na celu zwrócenie na siebie uwagi,

porozmawiaj o swoich spostrzeżeniach ze swoim dzieckiem i skonsultuj się z lekarzem lub psychologiem.

 

Przyczyny depresji u dzieci i młodzieży:

Za przyczynę depresji u dzieci i młodzieży uważa się interakcje pomiędzy czynnikami genetycznymi, biologicznymi, rozwojowymi, osobowościowymi, środowiskowymi czy poznawczymi. Czynniki te dzieli się na predysponujące, wyzwalające i podtrzymujące.

Czynniki predysponujące, czyli mogące doprowadzić do rozwoju depresji to:

  • czynniki osobiste:

  • podatność genetyczna, występowanie w rodzinie zaburzeń nastroju, choroby przebyte we wczesnym dzieciństwie, depresyjne reakcje na stresory – zaburzenia jedzenia, snu, zmęczenie,

  • właściwości psychologiczne konkretnej osoby, w tym jej umiejętności społeczne, umiejętności rozwiązywania problemów, podatność na zranienie,

  • czynniki środowiskowe:

    • przemoc w rodzinie,

    • nadużywanie alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych przez członków rodziny,

    • sytuacje psychicznego, fizycznego lub seksualnego wykorzystywania przez opiekunów,

    • niedostępność rodziców  z powodu ich choroby, np. depresji lub ciężkiej choroby somatycznej,

    • problemy w relacji z rodzicami: negatywne postawy rodzicielskie – chłodne, odrzucające, brak wsparcia i zainteresowania ze strony rodziców,

    • nadmiernie krytyczny i kontrolujący, restrykcyjny lub niezaangażowany styl wychowawczy,

    • zaniedbanie,

    • utrata jednego lub obojga rodziców na skutek śmierci czy rozwodu,

    • trudna sytuacja materialna rodziny, złe warunku socjalne życia rodziny, społeczna izolacja rodziny.

Czynniki wyzwalające, inaczej nazywane spustowymi, to aktualne wydarzenia wpływające na pojawienie się reakcji depresyjnej. U dzieci i młodzieży pojawienie się i nawroty depresji często są poprzedzone negatywnymi zdarzeniami psychospołecznymi, takimi jak:

  • utrata znaczących osób – rozwód rodziców, zerwanie z ukochaną osobą,

  • trudności w kontaktach z rodzicami – konflikty rodzinne,

  • trudności w relacjach z rówieśnikami – odrzucenie przez grupę rówieśniczą, przemoc rówieśnicza,

  • trudności w kontaktach z nauczycielami – nadmierne wymagania stawiane przez nauczycieli, przemoc stosowana przez nauczycieli,

  • niepowodzenia szkolne, niesprawiedliwe ocenianie,

  • brak wsparcia ze strony otoczenia,

  • choroba somatyczna.

(na podstawie artykułów ze strony: www.epedagogika.pl)

Agata Flaga